Yüzümüzün her bir yarısında bulunan kasların yine aynı taraf beyin sapından köken alan ve daha sonra kulak arkasında yüzeye çıkan kafa sinirlerinden yüz siniri (fasial sinir) ile çalışır. Yüz siniri (Fasial sinir) ayrıca kulak, tükürük bezi, göz yaşı bezi ve dilin ön bölümüne (tat duyusu) giden ince dallara sahiptir. Yüze gelen sinir liflerinin zedelenmesi sonucu yüzün mimik kaslarındaki hareket kaybına Yüz Felci denir. Yüz felci hemen her yaşta görülebilir. Dünya çapında yapılan istatistiklere göre sıklık %0.2 (binde iki) civarındadır. Kadın ve erkeklerde eşit derecede görülebilmekte, bunun yanı sıra kış aylarında daha fazla ortaya çıkar, ancak her mevsimde yüz felci ile karşılaşmanız mümkündür.
Yüz felçleri :
- Beyindeki hasarlara bağlı olan yüz felci (santral)
- Çevresel (periferik) zedelenmelere bağlı oluşan yüz felci
Beyinden kaynaklanan yüz felci farklıdır. Beyindeki rahatsızlıkla ilgili bulgularla beraberdir.
Çevresel yüz felci ise çok daha sıktır. Yüz felci yüzün sadece bir yarısındadır.
Çevresel Yüz Felci
Yüz sinirleri beyinden çıkıp yüze gelirken kulak içinden dar bir kanaldan geçerler. Kulak önünden dışarı çıkıp yüz kaslarına (mimik kasları) dağılırlar. Günlük hayatta en çok soğuk ve viral hastalıklar nedeni ile sinirin kanalda sıkışmasına bağlı felç olur. Bu tip yüz felcine Bell Paralizisi de denir. Yüz felci‘ne beyin kanamaları ve hastalıkları olmak üzere, iç kulak yolu iltihapları, özellikle üst çenedeki diş iltihapları, yüz ve kafa travmaları, doğuştan gelen bazı hastalıklar ve doğum esnasında sinir harbiyeti,viral hastalıklar, tümörler, diyabet, hiper/hipotiroidi, hamilelik, hipertansiyon, toksik nedenler, ameliyat sonrası ve soğuk hava cereyanına uzun süre maruz kalmak neden olur.
Yüz Felci Bulguları Nedir?
Hastalık kişiye bağlı olarak çok farklı şekillerde kendini gösterir. Bazen çok hafiftir. Yüz felci hızlı ilerleyen bir hastalıktır. Maksimum şiddetine birkaç saat ya da birkaç günde ulaşabilir. Daha çok hasta sabah kalkınca yüzünün o yarısında farklılık hisseder. Bazen felçten önce kulak ağrısı olabili. Felç gelişince yüzün mimik kaslarında hareket azalır veya tamamen kaybolur. O tarafta göz kapağı kasları çalışmadığı için göz kapatılamaz.
Felçli taraftaki yüz hatları düzleşir. Doğal olarak yüz kaslarının çalışmamasına bağlı yüzün bir yarısında (özellikle dudak kenarında) kayma hissi ile birlikte konuşma zorluğu, göz kırpamama, ağızdan salya akması, yeme ve içmede zorluk en sık karşımıza çıkan belirtilerdir. Hasta ağzın bir tarafını hareket ettiremez. Islık çalamaz. Ağız sağlam tarafa doğru kayar. Bu kayma özellikle gülerken çok belirginleşir. Birçok kişide konuşma ve tat alma duyusu da bozulur.
Ayrıca etkilenen tarafta göz kuruluğu ile birlikte etkilenmiş göz kapağı azalmış gözyaşını göze tam olarak yayamadığından dolayı sürekli göz yaşarma sorunu yaşanır. Göz sürekli açık kalırsa göze yabancı cisimler ve toz zarar verir. Gözde tahriş ve enfeksiyon olur. Yüz sinirinin bir dalı da tat alma duyusundan sorumlu olduğu için bazı hastalarda garip ve nahoş bir tat, örneğin metalik bir tat, şikayeti oluşur. Gözyaşı ve tükürük salgısının azalması, tat duyusunun bozulması, gürültüye duyarlılık artışı gibi bulguları yüz siniri felcinin belirtisi olarak karşımıza çıkar.
Hastalığa yakalanma ihtimalini artıcı durumlar nelerdir?
Yaş önemli bir faktördür. Çocuklarda kendiliğinden iyileşme durumları fazladır. Bazı metabolik hastalıklar örneğin Şeker hastalığında yüz felcine yakalanma riski genel popülasyona göre 4 misli fazladır. Bağışıklık sisteminin bozukluğuna sebep olan hastalıklar da başka bir risk grubunu oluştururlar. Vücut direncindeki azalma hastalığa yakalanmayı kolaylaştırır.
Örneğin enfeksiyonlar, yorgunluk, uykusuzluk, beslenme bozukluğu ve tabii en önemlisi stres.
Vücudun başka bölümlerini de etkiler mi?
Hayır, yüz felcinde vücudun başka hiçbir bölgesinde felç, güçsüzlük veya uyuşma gibi şikayetler oluşmaz. Oluştuğu takdirde başka bir hastalık düşünülmelidir.
Hastalık bulaşıcı mıdır?
Hayır, bulaşıcı değildir. Hastalığa yakalanan kişiler işlerine ve normal aktivitelerine devam edebilirler.
Tanısı nasıl konur?
Yüz felci teşhisi çoğunlukla hastanın kliniğinden konur.
Ancak yüz felcine sebep olabilecek başka hastalıklardan şüphelendiğinde laboratuar veya görüntüleme tetkikleri istenir.
İyileşme hızı nasıldır?
İyileşme süreci yüz sinirinin harabiyeti ile doğru orantılıdır. Hafif hasarlanmalarda düzelme yalnızca birkaç gün gibi kısa bir sürede oldukça hızlı ve tam olurken, daha ağır vakalarda bu süre birkaç ay gibi daha uzun olabiliyor. Harabiyete uğrayan sinirin onarımını ortalama 1 – 2 mm/gün hızı ile hesap ettiğimizde, iyileşmeyi 15 gün ile 18 ay arası bir süre içinde bekleyebiliriz.
Tekrarlayıcı mıdır?
Yüz felcinin tekrar etme olasılığı %5 – 15 civarında olup altta yatan hastalıklar ve risk faktörlerine göre değişir.
Prognozu etkileyen diğer faktörler:
1- Tükürük salgısında azalma: Tükürük akımı % 25’e düştüğünde tam düzelmeme % 88 oranındadır.
2- Tat duyusunda azalma hastalığın kötü seyredeceğini gösterir.
3- Göz yaşı sekresyonunda azalma olanlarda % 95 oranında hatalı rejenerasyon ve tam düzelme olmaz.
4- Stapes refleksinin yokluğu: Refleksin 3 hafta içinde geri dönmesi fasiyal fonksiyonun geri döneceğine işaret eder.
İdiopatik(sebebi bilinmeyen) fasiyal paralizinin,travma veya enfeksiyonlara bağlı akut fasiyal paralizilerde ilk 14 gün içinde tam felç gelişmemesi, prognozun iyi olduğunu ve Grade I veya II seviyesine tatminkar düzelme olacağını gösterir. Hastaların ilk 3 hafta içinde periyodik aralıklarla takip edilmesi gerekir. Komplet paralizili hastalarda prognozun takibi için, elektrofizyolojik testlerin de yapıldığı günlük veya günaşırı kontrollere ihtiyaç gerekir. Göz kapatabilme ve tat alma duyusunun geri gelmeye başlaması hastalığın seyrine dair iyi birer işarettir.
Yüz Felci izmir manisa Tedavisi nedir?
Hastalık genellikle her hangi bir medikal veya cerrahi tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden düzelir. Hastaların %80 gibi bir oranı 2-3 haftada iyileşir. Bunlar haricinde %10′luk kısmın iyileşmesi bir yıla kadar sürer. %10′luk kısım ise iyileşmez. Yüzde sinkinezi gelişir. Sinkinezi, iyileşme sırasında sinir lifleri yanlış yönlenir. Yemek yeme esnasında göz yaşarması, göz kapama esnasında ağız kenarında kasılmalar oluşur. Tedaviye hastalık başlangıcından sonra en kısa sürede başlanılmalıdır. Bell’s Palside ilaç tedavisi uygulanmaktadır. İlk 24-48 saat içerisinde ilaç tedavisine başlanılmalıdır. Hastanın mevcut başka hastalıkları da varsa bunlar da göz önüne alınmalıdır.
Tedavi sürecini hızlandırmak amacı ile yüz kasları egzersizleri ile birlikte masaj önerilir. Soğuk havalarda baş – boyun bölgesini koruma ve sıcak tutma unutulmamalıdır. Gözler hastalık süresi boyunca tam kapanmadığından dolayı suni gözyaşı ilaçları, antibiyotik ve uyku sırasında göz bandı ile enfeksiyon ve fiziksel travmalardan korunmalıdır. Daha ağır vakalarda steroid (Kortizon, sıkışan sinirlerde ödemi azaltarak faydalı olabilir)ve antiviral ilaçlar kullanılmaktadır.
Ancak kişinin dış görünüşünde değişiklik olacağından tedavi süresi içinde hastanın ruhsal olarak desteklenmesi ve bilgilendirilmesi tedavinin kesinlikle göz ardı edilmemesi gereken en önemli noktasıdır. 3. haftadan sonra iyileşme süreci başlamadığı takdirde EMG (elekronöromyografi) testi ile sinirin fonksiyonu ölçülür.
Fizik Tedavi
Hastalığın iyileşmesine katkısı büyüktür.
Fizik tedavi olarak hastaya;
- Termal tedavi: yüzeyel sıcak uygulaması(sıcak su torbası,enfraruj) masaj
- yüz egzersizleri günde 3-5 defa aynanın karşısında yapılır
- EMG biofeedback
- elektrik stimulasyonu
- elektroterapi uygulanır.
Yüzeyel ısıtıcıların elektrik stümülasyonu, masaj ve egzersiz uygulamasından önce 15’er dakikalık seanslar halinde uygulanması önerilmektedir.
- Sıcak uygulamaları ile lokal kan dolaşımı artar ve elektrik stimülasyonu sırasında cildin elektrik direnci azalır.
- Fasiyal paralizide uygulanan masaj kan dolaşımı artar. Kontraktür gelişimini önlenir.
- Ayna karşısında yapılan aktif egzersizlerle de kas atrofisi önlenir.
- Kas fonksiyonlarında iyileşme olur.
- Ancak komplet paralizide aktif egzersiz yapılamamaktadır. Bu nedenle elektrik stimülasyonu yapı kas kitlesinin korunmasıdır.
- Ayrıca elektrik stimülasyonu sonucunda görülen kas kontraksiyonları hastaya psikolojik destek sağlar.
Cerrahi Tedavi
Yüz felci sebebine göre değişik ameliyatlar yapılmaktadır. Kronik orta kulak iltihaplarına bağlı yüz felcinde orta kulaktaki iltihap temizlenir. Yüz sinirini saran kılıf açılarak iltihabın temizlenmesi sağlanır. Tükrük bezi tümörlerine bağlı yüz felcinde tükrük bezi ve tümörlü sinir çıkarılır. Bell paralizisi veya Ramsay-Hunt sendromundaki yüz felcinde ilaç tedavisi genellikle verilir. Yüz sinirinin ilaçla ya da ameliyatla tedavi edilemeyeceği görüldüğünde bazı yardımcı ameliyatlar yapılır. Bunlar arasında başka sinirlerle hareket eden kasların yüze transferidir. Veya başka sinirlerin yüz sinirine birleştirilmesi yapılabilir. Göz kapaklarına altın ağırlık yerleştirilmesi ile gözlerin kapanmasının sağlanması gibi ameliyatlar yapılabilir.
